Bệnh tổ đỉa - Nguyên nhân và phương pháp điều trị dứt điểm
Bệnh tổ đỉa thường xuất hiện ở tay bao gồm lòng bàn tay, xung quanh các ngón tay, lòng bàn chân và rìa ngón chân. Cùng chúng tôi tìm hiểu bệnh tổ đỉa là bệnh gì? Có cách nào để nhận biết và điều trị?
Bệnh tổ đỉa sẽ khó khỏi nếu chữa không đúng cách
Tổ đỉa có tên khoa học là Dysidrose, là một thể đặc biệt của bệnh chàm (eczema). Đây là một dạng viêm da được đặc trưng bởi các mụn nước ngứa trên lòng bàn tay và lòng bàn chân. Các mụn nước thường có kích thước từ 1 – 2mm và lành lại sau hơn ba tuần.
Không giống với eczema, các mụn nước tổ đỉa thường to, sâu, chắc và khó vỡ hơn mụn nước eczema. Bệnh tổ đỉa tiến triển dai dẳng và có thể xuất hiện lặp đi lặp lại nhiều lần, gây trở ngại nhiều cho sinh hoạt, lao động nếu không điều trị đúng đắn.
Các biểu hiện bệnh tổ đỉa
Người bệnh có thể nhận biết được các biểu hiện của bệnh tổ đỉa ở tay và chân thông qua các triệu chứng sau:
- Các mụn nước rất nhỏ (đường kính khoảng 1 – 2mm) xuất hiện trên đầu và hai bên ngón tay, ngón chân, lòng bàn tay và lòng bàn chân.
- Các mụn nước thường đục và nằm sâu. Vị trí thường bằng hoặc hơi cao hơn so với bề mặt da và không dễ bị vỡ. Những mụn nước riêng lẻ có thể kết hợp lại với nhau để tạo thành mụn nước lớn. Nếu gãi mụn nước sẽ vỡ, giải phóng chất dịch bên trong khiến cho da trở nên cứng và cuối cùng là nứt. Nứt da gây đau đớn cũng như mất thẩm mỹ và thường phải mất vài tuần hoặc thậm chí vài tháng mới chữa lành. (Trong giai đoạn này da thường khô và có vảy).
Hình ảnh bệnh tổ đỉa xuất hiện các mụn nước ở lòng bàn tay, chân (Nguồn: Internet)
- Một dấu hiệu khác của bệnh tổ đỉa là các mụn nước có thể gây ngứa, đau hoặc không có triệu chứng gì cả. Những mụn nước này thường gây khó chịu hơn sau khi tiếp xúc với xà phòng, nước hoặc các chất kích thích.
- Trong một số trường hợp, xuất hiện bóng nước trong lòng bàn tay hoặc ngón tay có thể kèm theo tình trạng hạch bạch huyết sưng. Lúc này, cơ thể người bệnh sẽ có cảm giác ngứa ran ở cẳng tay và trong nách nổi hạch.
- Móng tay hoặc móng chân bị ảnh hưởng nên có thể sẽ mất đi hình dạng thông thường.
Những ai thường dễ mắc phải bệnh tổ đỉa?
Bệnh tổ đỉa là bệnh viêm da phổ biến thứ 3 ở bàn tay, bàn chân. Bệnh thường gặp ở độ tuổi từ 20 đến 40 tuổi và phụ nữ mắc bệnh này nhiều gấp 2 lần nam giới. Đặc biệt, một nửa trong số những người bị bệnh tổ đỉa cũng bị viêm da cơ địa (một hình thức phổ biến của bệnh chàm).
Bên cạnh đó, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tổ đỉa mà mọi người cần lưu ý, đó là:
- Căng thẳng: Bệnh tổ đỉa xuất hiện nhiều hơn nếu bạn thường xuyên bị căng thẳng về thể chất và tinh thần.
- Tiếp xúc với kim loại như coban và niken (thường là trong môi trường công nghiệp).
- Da nhạy cảm: Những người bị phát ban sau khi tiếp xúc với một số chất kích thích có nhiều khả năng bị bệnh tổ đỉa.
Phân loại bệnh tổ đỉa
Bệnh tổ đỉa được phân chia thành 4 thể là:
- Bệnh tổ đỉa thể giản đơn: Có các triệu chứng điển hình của bệnh như đã mô tả.
- Bệnh tổ đỉa thể nhiễm khuẩn: Có xuất hiện các nốt mụn mủ do tình trạng viêm do nhiễm khuẩn.
- Bệnh tổ đỉa thể bọng nước: Đặc trưng bởi việc xuất hiện các bọng nước to với kích thước có thể bằng hạt ngô hoặc hạt đậu. Thể này thường có nguyên nhân xuất phát từ tình trạng bị dị ứng với hóa chất.
- Bệnh tổ đỉa thể khô: Đây là loại tổ đủa không xuất hiện các mụn nước nhưng đặc trưng bởi các đám đa bị khô, có màu đỏ, có viền chóc vảy, khiến người bệnh rất ngứa rát và có xu hướng bùng phát nặng vào mùa xuân.
Nguyên nhân gây bệnh tổ đỉa
Hiện nay, nguyên nhân và cơ chế chính xác gây tổ đỉa vẫn chưa được khoa học tìm ra. Tuy vậy, trên một số nghiên cứu về miễn dịch học thì cũng chỉ ra rằng căn nguyên của bệnh phần nhiều đến từ việc người bệnh có cơ địa dễ dị ứng, giống như nguyên nhân của bệnh hắc lào. Điều này được thể hiện qua tỷ lệ hơn 50% người bệnh tổ đỉa có yếu tố từ tiền sử cá nhân hoặc người trong gia đình bị dị ứng.
Các tác nhân chính gây bệnh tổ đỉa
Ngoài ra, có thể kể đến một số nguyên nhân được cho là gây ra bệnh tổ đỉa là:
- Tiền sử cá nhân hoặc trong gia đình từng mắc các bệnh về dị ứng như bệnh hen suyễn, bệnh mày đay hay bệnh viêm mũi dị ứng…
- Do người bệnh bị rối loạn thần kinh giao cảm hoặc làm việc trong điều kiện nóng ẩm liên tục khiến điều kiện da bị tăng tiết mồ hôi tại tay và chân.
- Do người bị dị ứng với nấm kẽ chân cũng dễ bị bệnh tổ đỉa.
- Cơ thể người bệnh phản ứng với các dị nguyên như: Đồ mạ có niken, crom, cobalt, hóa chất trong mỹ phẩm, nước hoa…
- Người bệnh sinh sống và làm việc lâu trong môi trường có chất tẩy rửa hoặc hóa chất khiến cho vùng da bị kích thích và gây nổi mụn nước.
- Người sống trong môi trường ô nhiễm không khí, bụi bẩn, khói thuốc, phấn hoa…thì tỷ lệ mắc bệnh tổ đỉa cao hơn bình thường.
- Tác dụng phụ của một số loại thuốc tây trong điều trị lâu dài.
- Người bệnh dị ứng với một số loại thức ăn dễ dị ứng như tôm, cua, ghẹ, ốc, trứng, đậu phộng, đậu nành…
- Sử dụng lâu dài nguồn nước bị ô nhiễm, tạo điều kiện cho các tác nhân xấu tấn công và gây.
Cách phòng ngừa bệnh tổ đỉa
Để phòng ngừa bệnh tổ đỉa và phòng chống bệnh tái phát (trường hợp đã từng điều trị khỏi) thì người bệnh cần lưu ý một số điều sau trong sinh hoạt và ăn uống:
- Người bệnh cần hạn chế với việc tiếp xúc với các loại hóa chất, chất tẩy rửa. Với những người từng bị tổ đỉa thì khi tiếp xúc với các tác nhân này sẽ khiến cho tổn thương da do bệnh càng trở lên nghiêm trọng hơn hoặc tái mắc tổ đỉa ở thể nặng hơn.
- Để đảm bảo vùng da bị tổ đỉa không tiếp xúc với hóa chất và xà phòng tẩy rửa thì người bệnh nên đeo bao tay khi giặt quần áo hay rửa chén bát. Ngoài ra, cần lựa chọn sử dụng những loại dầu gội đầu và sữa tắm có độ PH trung tính, ít hương liệu, phụ gia và chất hóa học. Bởi các loại sữa tắm nhiều kiềm cũng dễ làm da bị kích ứng gây làm tăng khả năng bị bệnh tổ đỉa.
- Ra ngoài cần bảo vệ da bằng cách mặc ấm (trong những hôm trời giá lạnh), mặc quần áo dài tay để tránh tiếp xúc với các dị nguyên như phấn hoa hay bụi bẩn, sử dụng khẩu trang rộng, dày.
- Để ý xem mùa nào trong năm mình dễ có xu hướng mắc bệnh nhất để có phương án đối phó hợp lý nhất.
- Trong ăn uống cần chú ý nên sử dụng những thực phẩm giàu vitamin A, C; uống nhiều nước lọc, nước hoa quả. Kiêng ăn những thực phẩm dễ gây dị ứng, trứng, đậu nành, đậu phộng…
Các cách chữa bệnh tổ đỉa hiệu quả
Mục đích của việc điều trị bệnh tổ đỉa là hướng đến việc làm cho vùng da bị bệnh lành lại như bình thường. Tuy nhiên, việc điều trị còn khó khăn và thường dai dẳng nếu như người bệnh tiếp xúc với những yếu tố gây thúc đẩy bệnh tái phát lại như: Các hóa chất trong sinh hoạt hoặc gặp trong môi trường sống (điển hình là xà phòng thơm, chất tẩy rửa, nước rửa chén bát, xà phòng giặt, vôi, xi măng, dầu mỡ, xăng…) và một số loại thuốc kháng sinh.
Ngoài ra, bệnh tổ đỉa còn khó chữa hơn nếu có đồng thời cả hai yếu tố dị ứng và nhiễm khuẩn xuất hiện cùng một lúc.
Sử dụng các loại dược phẩm trong Tây y
Tùy vào tình hình cụ thể của bệnh, các bác sĩ sẽ chỉ định cho dùng các loại thuốc lâm sàng có tác dụng chống nhiễm khuẩn, nấm, các loại thuốc chống dị ứng (dùng toàn thân hoặc dùng tại chỗ trên một vùng da). Trong đó:
- Thuốc chống nhiễm khuẩn: Thường là các loại thuốc có tính kháng sinh và sẽ được bác sĩ chỉ định theo thể bệnh và tình trạng bệnh tổ đỉa. (thường là dùng khi có bội nhiễm vi khuẩn). Thuốc này có thể ở dạng kem bôi ngoài da hoặc thuốc uống, dùng theo liều lượng cho phép.
- Thuốc chống nấm: Thường ở dạng kem bôi, một số dùng qua đường uống. Điển hình như: Clotrimazole, ketoconazol.
- Thuốc chống dị ứng: Thuốc kháng histamin hoặc dùng nhóm chứa corticoid, điển hình một số loại như chlopheniramine, loratadin hoặc cetirizine.
Lưu ý: Các thuốc trên, đặc biệt là nhóm thuốc chống dị ứng chỉ được dùng khi có chỉ định của bác sĩ và người bệnh cần phải tuân thủ theo đúng hướng dẫn để tránh những tác dụng phụ không mong muốn.
Điều trị bệnh tổ đỉa tại chỗ
Ngoài ra, các bác sĩ có thể chỉ định người bệnh tổ đỉa điều trị tại chỗ bằng cách:
- Ngâm rửa vùng da tay, chân bị tổn thương trong dung dịch thuốc tím pha loãng theo tỷ lệ hướng dẫn.
- Chấm BSI 1-3% vào vùng có mụn nước đơn thuần.
- Bôi thuốc chống nhiễm khuẩn (milian hoặc eosine) trong trường hợp tổ đỉa bị nhiễm khuẩn mọc mủ hoặc mọc bóng nước to. Trường hợp này cần phải chích vỡ ổ mủ/bóng nước, vệ sinh sạch sẽ rồi mới bôi thuốc. Lưu ý: Người bệnh không tự ý làm thủ thuật này vì rất dễ nhiễm khuẩn. Việc này nên được tiến hành bởi các nhân viên y tế với đầy đủ thuốc sát trùng và thuốc bôi đặc hiệu.
- Chiếu tia tử ngoại tại chỗ.
Một số bài thuốc dân gian trị bệnh tổ đỉa hiệu quả
-
Chữa bệnh tổ đỉa bằng muối: Người bệnh sử dụng một nắm muối hạt to, rang nóng. Để chờ cho ấm thì dùng để chà xát nhẹ nhàng lên những vị trí da bị bệnh. Thực hiện cho đến khi muối nguội thì lau sạch da, sử dụng mẹo dân gian này 2 hoặc 3 lần trong ngày để giúp làm giảm các mụn nước do tổ đỉa.
-
Bài thuốc từ lá lốt: Đây là loại lá vốn nổi tiếng với khả năng kháng viêm, kháng khuẩn và làm liền sẹo nhanh. Chính vì vậy, lá lốt được dùng rất nhiều để chữa trị các bệnh ngoài da như tổ đỉa, vảy nến, mề đay,… Bệnh nhân lấy 10-12 lá lốt tươi, rửa sạch rồi ngâm nước muối. Thái nhỏ sau đó cho vào xay nhuyễn, pha với 30ml nước ấm và lọc lấy nước uống hàng ngày.
- Trị bệnh tổ đỉa bằng tỏi: Tỏi cũng chứa rất nhiều chất sát khuẩn, tiêu viêm cùng các chất làm ức chế hoạt động của nấm. Những bài thuốc chữa tổ đỉa từ tỏi thường rất dễ làm và dễ uống. Tỏi bóc sạch rồi ngâm cùng với 300ml rượu trắng. Để khoảng 7 ngày khi thấy rượu đổi màu có thể lấy ra dùng để rửa vết thương, bã tỏi đắp lên vết da bị tổ đỉa khoảng 10 phút rồi rửa lại với nước. Áp dụng bài thuốc này ngày một lần trước khi đi ngủ là tốt nhất.
Một số điều cần lưu ý trong quá trình điều trị bệnh tổ đỉa:
-
Tìm ra chính xác nguyên nhân gây dị ứng để tránh tiếp xúc trở lại.
-
Người bệnh không tự ý cạy vảy, chọc mủ.
-
Nên vệ sinh vùng da bệnh nhẹ nhàng, không cào gãi, chà xát mạnh để tránh bội nhiễm vi khuẩn thứ phát.
-
Người bị bệnh tổ đỉa không ngâm tay, chân hoặc tiếp xúc với nước quá nhiều lần để tránh tạo môi trường thích hợp cho nấm mốc hoặc vi khuẩn phát triển.
-
Tránh tiếp xúc với các hóa chất, chất tẩy rửa. Nếu bắt buộc phải làm thì cần đeo găng tay bảo vệ.
-
Cắt sạch móng tay, chân, giữ tay và chân sạch sẽ, khô ráo.
Bình luận bài viết