Cây bông mã đề là gì? Nó có tác dụng gì đối với sức khỏe?

1. Bông mã đề là gì?

Cây mã đề là một loại thảo mộc, cây thân thảo, lá to bản rộng, cuống dài, hoa mọc thành chùm. Cây mã đề hay mọc riêng lẻ hoặc thành từng đám ở bở rộng, những nơi có độ ẩm cao.

Cây bông mã đề

Cây mã đề rất giàu chất đạm cùng các chất dinh dưỡng. Theo nhiều tài liệu nghiên cứu, bông mã đề có chứa beta carotene, canxi, vitamin C và K, các dưỡng chất thực vật như allantoin, apigenin, aucubin, baicalein, axit oleanolic, sorbitol và tanin.

Trong đó beta carotene giúp tăng cường thị lực và chống lại ung thư. Canxi giúp xương chắc khỏe và là một yếu tố cần thiết cho hệ thần kinh khỏe mạnh. vitamin C trong bông mã đề giúp chống lại ung thư và giảm căng thẳng, vitamin K cần thiết cho máu và sức khoẻ của mạch máu.

Không chỉ có nhiều tác dụng như trên, bông mã đề còn được bào chế thành thuốc nhằm điều trị nghiện thuốc lá.

2. Công dụng của bông mã đề

2.1. Làm thực phẩm

Lá cây Mã đề được dùng làm rau. Ở Việt Nam lá cây Mã đề non được dùng làm rau như các loại rau cải khác. Lá rau Mã đề non được dùng để ăn sống cùng các loại rau ghém khác, nhất là ăn chung với các loại rau rừng khác.

Lá rau Mã đề non cũng được dùng để xào, nấu các món canh rau mặn và chay. Canh mã đề nấu với tôm, thịt ăn rất ngon và có tác dụng giải nhiệt, tiểu tiện dễ dàng.

Chú ý, khi ăn uống vị mã đề cần kiêng kị những chất kích thích đưa vào cơ thể gây nóng như: rượu, cà phê, gia vị...

Nhiều nước ở Châu Á và vùng Đông Nam Á khác đều dùng lá cây Mã đề non để làm rau. Ở Nhật Bản rau Mã đề được dùng để ăn sống và nấu các món súp hải sản truyền thống.

Ở Nam Mỹ và người bản địa Bắc Mỹ dùng lá Mã đề non để ăn như món salad xanh và lá già dùng để hầm, nấu với thịt.

2.2. Làm thuốc

Theo quan điểm của Đông y, cây Mã đề được dùng làm thuốc là cây mọc hoang dại trong tự nhiên, giống cây Mã đề được trồng là giống Mã đề lá lớn có giá trị dược liệu kém hơn các giống Mã đề hoang dại (lá nhỏ) mọc trong môi trường tự nhiên.

Theo Đông y, mã đề có vị ngọt, tính lạnh, đi vào các kinh, can, thận và bàng quang; tác dụng chữa đái rắt, ho lâu ngày, viêm khí quản, tả, lị, nhức mắt, đau mắt đỏ, nước mắt chảy nhiều, lợi tiểu...

Trong y học cổ truyền Việt Nam, mã đề được dùng làm thuốc lợi tiểu, chữa một số bệnh về tiết niệu, cầm máu, phù thũng, ho lâu ngày, tiêu chảy, chảy máu cam...

Cây mã đề cho các vị thuốc sau:

1. Xa tiền tử: Semen plantaginis là hạt phơi khô hay sấy khô.
2. Mã đề thảo (xa tiền thảo): Herba plantaginis là toàn cây bỏ rễ phơi hay sấy khô.
3. Lá mã đề: Folium plantaginis là lá tươi hoặc sấy khô

Tại Ấn Độ, chất nhầy được chiết xuất bằng cách nghiền vỏ hạt của một loài mã đề có tên Plantago ovata để bào chế loại thuốc nhuận tràng được bán như là Isabgol, một loại thuốc nhuận tràng để điều trị chứng đường ruột bất thường và táo bón.

Nó cũng được sử dụng trong một số ngũ cốc để điều trị chứng cao cholesterol mức độ nhẹ tới vừa phải cũng như để làm giảm lượng đường trong máu.

Nó đã từng được sử dụng trong y học Ayurveda và Unani của người dân bản xứ cho một loạt các vấn đề về ruột, bao gồm táo bón kinh niên, lỵ amip và bệnh tiêu chảy. (Theo wikipedia).

3. Cai thuốc lá bằng cây mã đề

Bông mã đề được điều chế thành trà để uống hàng ngày dành cho người thuốc lá. Nước trà mã đề thanh mát giúp làm giảm cảm giác thèm thuốc. Chỉ cần vài cốc trà mã đề mỗi ngày thì cảm giác thèm thuốc lá của người nghiện thuốc sẽ giảm đi rất nhiều.

Bên cạnh đó, trà mã đề còn có khả năng thanh lọc phổi, tiêu đàm, bổ thận và hỗ trợ đào thải chất độc. Là loại trà không thể thiếu đối với người cai thuốc lá. Mã đề giúp người nghiện thuốc kể cả lâu năm cũng nhanh chóng phục hồi sức khỏe, làm sạch phổi.

Bông mã đề khô có rất nhiều tác dụng đối với người cai nghiện thuốc lá

Trong bông mã đề còn có hàm lượng lớn allantoin và apigenin, đây là những chất kháng viêm tự nhiên vô cùng hữu ích. Những người hút thuốc lá lâu năm thường có viêm nhiễm ở đường hô hấp, vòm họng, nhất là phổi. Trà mã đề kháng viêm có thể giúp người cai thuốc hỗ trợ điều trị viêm nhiễm này do thuốc lá gây ra.

Người cai thuốc nên dùng trà mã đề bởi trong mã đề có có chứa chất giúp chữa bệnh liên quan tới thần kinh hữu hiệu gọi là aucubin. Chúng có tác dụng giải tỏa căng thẳng ở người cai nghiện thuốc lá, giúp họ đỡ bồn chồn, lo lắng và ngủ ngon hơn.

Cây mã đề có tác dụng tốt trong việc phòng ngừa và điều trị viêm gan. Các hợp chất tự nhiên được biết đến như axit oleanolic có cả các chất chống virut trong bông mã đề giúp bảo vệ gan, có thể hữu ích trong việc phòng ngừa hoặc điều trị viêm gan.

Những người hút thuốc lá uống trà mã đề có thể hỗ trợ điều trị cả bệnh liên quan đến gan. Thực tế, những người cai nghiện thuốc lá khi dùng trà mã đề đã giảm hẳn triệu chứng nhiệt miệng do nóng trong.

Trong đông ý, bông mã đề được dùng để làm giảm tắc nghẽn phế quản, viêm thanh quản, kích ứng và viêm phổi, ho. Đây là những chứng bệnh thường thấy ở người hút thuốc. Thế nên người cai thuốc lá muốn hồi phục sức khỏe đường hô hấp thì không thể thiếu trà mã đề.

Một trong những tác dụng lớn nhất của bông mã đề được nghiên cứu là khả năng ngăn ngừa ung thư.

Loại thảo mộc này có thể giúp ngăn ngừa tổn thương DNA thường gây ra bởi các tế bào ung thư trong đó có ung thư phổi, một dạng bệnh bệnh rất thường gặp ở người hút thuốc lá lâu năm.

Thế nên, người cai thuốc lá thường được khuyến khích dùng bông mã đề để nhanh chóng phục hồi làm sạch phổi.

4. Cách dùng cây mã đề để cai thuốc lá

Cây mã đề được phơi khô, xắt nhỏ và được pha như pha trà. Dùng loại trà này để uống hàng ngày sẽ giúp người nghiện thuốc lá cai thuốc hiệu quả.

Nhiều người hợp với loại trà thảo mộc này cho biết họ đã mất hẳn cảm giác thèm thuốc lá chỉ trong vòng 3 ngày sau khi kiên trì sử dụng nước trà mã đề. Tuy nhiên, để bỏ hẳn thuốc lá, hãy uống hàng ngày trong vòng ít nhất 1 tháng.

Bạn có thể tham khảo cách làm chi tiết loại trà này trong bài viết: Công thức trà mã đề cai thuốc lá.

Những người dùng trà mã đề thường xuyên đã giảm nhanh chóng cảm giác thèm thuốc, quá trình cai thuốc không gây cảm giác mệt mỏi, khó chịu. Thực chất cơ chế của loại trà này là giúp người cai thuốc lá giảm dần cảm giác thèm thuốc và từ đó có thể dứt hẳn không hút thuốc.

Ngoài ra, trà mã đề còn giúp thanh lọc phổi, tiêu đàm, bổ thận và hỗ trợ chức năng thanh lọc chất độc ra khỏi cơ thể. Trà mã đề được nhà thuốc khuyên dùng ngay cả sau khi cai thuốc thành công.

Uống trà mã đề thường xuyên sẽ giúp thanh lọc cơ thể, phòng các bệnh về đường hô hấp, mạch máu và thần kinh, là thứ nước uống rất tốt cho sức khỏe.

Bên cạnh đó, những người không phải cai thuốc lá mà có các triệu chứng như: bị nóng trong, hay bị mụn nhọt, nổi mề đay ngứa vào mùa hè, người bị chứng tiểu bí, tiểu rắt, tiểu ra máu, và các bệnh đường tiết niệu cũng nên sử dụng trà mã đề hàng ngày để hỗ trợ điều trị các triệu chứng khó chịu này.