Hút thuốc lá và tiểu đường: Rủi ro, tác hại và cách phòng ngừa

1. Bệnh tiểu đường là gì?

Bệnh tiểu đường là một nhóm bệnh trong đó lượng đường trong máu cao hơn bình thường. Hầu hết thức ăn mà một người ăn được chuyển thành glucose (một loại đường) để các tế bào cơ thể sử dụng làm năng lượng.

Tiểu đường sinh ra khi cơ thể bị thiếu hụt hoặc đề kháng với insulin (hạt xanh) để chuyển hóa đường glucose (hạt tím) thành năng lượng.

Tuyến tụy, một cơ quan gần dạ dày, tạo ra một loại hormone gọi là insulin giúp glucose đi vào cơ thể tế bào.

Khi bạn bị tiểu đường, cơ thể của bạn sẽ không tạo ra đủ insulin hoặc có thể sử dụng insulin rất tốt. Ít glucose đi vào tế bào và thay vào đó tích tụ trong máu.

Có nhiều loại bệnh tiểu đường khác nhau. Loại 2 là phổ biến nhất ở người lớn và chiếm hơn 90% trong tất cả các trường hợp tiểu đường. Ít người mắc bệnh tiểu đường loại 1, thường phát triển ở trẻ em, thanh thiếu niên hoặc thanh niên

2. Tác hại của thuốc lá đối với bệnh tiểu đường

a. Hút thuốc lá gây bệnh tiểu đường như thế nào?

Chúng ta biết rằng hút thuốc là là nguyên nhân gây ra bệnh tiểu đường loại 2.

- Trong thuốc lá có hàm lượng lớn Nicotine, chính chất này làm cho insulin hoạt động kém hiệu quả, gây ra hiện tượng viêm, làm các tế bào bị tổn thương và suy giảm chức năng.

Lâu dần cơ thể bị thiếu hụt hoặc đề kháng với insulin, dẫn đến rối loạn chuyển hóa đường trong máu, từ đó làm xuất hiện bệnh tiểu đường.

Thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường và gia tăng biến chứng nguy hiểm.

- Những người hút thuốc có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 cao hơn 30% so với những người không hút thuốc (nghiên cứu của trung tấm kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ).

Và thực tế đã chứng minh, thuốc lá và bệnh tiểu đường có mối quan hệ “hỗ trợ”, tỷ lệ thuận với nhau, nguy cơ xuất hiện đái tháo đường gia tăng cùng với liều hút thuốc: “so với người không bao giờ hút thuốc, người đã từng hút thuốc vẫn tăng nguy cơ đái tháo đường lên 1,14 lần.

Người hút thuốc tương đối ít (dưới 15 điếu/ngày) tăng nguy cơ lên 1,25 lần và người hút nhiều (trên 15-20 điếu/ngày), tăng nguy cơ đái tháo đường lên 1,54 lần” – Giáo sư Nguyễn Thy Khê (Chủ tịch Hội Nội tiết và Đái tháo đường Việt Nam) cho biết.

• Bạn có thể tham khảo bài viết: Tác hại của hút thuốc lá đối với sức khỏe để biết thêm sự nguy hiểm của thuốc lá với các cơ quan trong cơ thể nhé!

b. Tác hại của thuốc lá với bệnh tiểu đường

+ Đối với những người đang mắc bệnh tiểu đường thì hút thuốc lá khiến bệnh tình thêm phần nghiêm trọng, đặc biệt khiến bệnh diễn biến nhanh, tăng nguy cơ mắc phải các biến chứng nguy hiểm như:

• Bệnh tim mạch và thận.
• Lưu lượng máu kém ở chân và bàn chân có thể dẫn đến nhiễm trùng, loét và cắt cụt chi (có thể cắt bỏ một phần cơ thể bằng phẫu thuật, chẳng hạn như ngón chân hoặc bàn chân)
• Bệnh võng mạc (một bệnh về mắt có thể gây mù)
• Bệnh thần kinh ngoại biên (dây thần kinh bị tổn thương ở cánh tay và chân gây tê, đau, yếu và phối hợp kém)

+ Hút huốc lá và tiểu đường là hai trong số những nguyên nhân dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch. Khi hút thuốc, một lượng carbon dioxin từ khói thuốc vào cơ thể, chất này ngăn cản ôxy kết hợp với hồng cầu.

Điều này khiến cơ thể tăng sản xuất hồng cầu, lâu dần sẽ tăng biến chứng suy thận, mù mắt, hoại tử bàn chân, đột quỵ ở người bệnh tiểu đường.

+ Tỉ lệ tử vong và bệnh lý tim mạch ở người mắc bệnh tiểu đường mà hút thuốc cao gấp hai lần so với người không hút thuốc.

+ Không những vậy, Nicotine vào máu gây co thắt những mạch máu nhỏ, làm chậm sự hấp thụ của insulin khi tiêm, khiến việc kiểm soát đường huyết ở người bệnh sử dụng insulin càng trở nên khó khăn hơn.

+ Với những sản phụ bị mắc tiểu đường, đây còn là nguyên nhân của việc sảy thai, sinh non.

+ Hút thuốc lá cũng làm tăng nguy thừa cân béo phì.

Trong thừa cân béo phì là một trong những nguyên nhân làm gia tăng nguy cơ đái thao đường vì làm gia tăng cortisol do thượng thận tiết ra, gây ra đề kháng insulin, từ đó làm giảm thu nạp đường vào tế bào làm tăng đường huyết và bệnh tiểu đường xuất hiện là điều khó tránh khỏi.

+ Hút thuốc lá cũng làm tăng stress Ôxít hóa (xảy ra khi khói thuốc lá kết hợp với Oxygen trong cơ thể), từ đó làm tổn thương tế bào làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường.

3. Cách phòng tránh và giảm biến chứng của bệnh tiểu đường:

• Duy trì thói quen ăn uống lành mạnh:

Chế độ ăn uống hợp lý bằng cách giảm đường, chất béo, đặc biệt các loại thực phẩm đóng hộp, thức ăn sẵn, nước ngọt,… mà thay vào đó tăng lượng khoai tây, cá, rau củ và các loại đậu trong thực đơn hàng ngày giúp bệnh nhân tiểu đường giữ được lượng đường trong máu ở mức ổn định.

• Cai thuốc lá càng sớm càng tốt sẽ giúp loại bỏ được một trong số những tác nhân gây bệnh.
• Ưu tiên tập thể dục như một cách để giảm cân

Những người giảm 5 – 7% trọng lượng cơ thể và tập luyện 30 phút/ ngày, 5 ngày/ tuần đã giảm được 58% nguy cơ gia tăng bệnh tiểu đường.

Dù trọng lượng của bạn là bao nhiêu thì tập thể dục vẫn là một phần quan trọng trong việc duy trì lượng đường và sức khỏe bản thân.

• Tự trang bị những kiến thức cơ bản về bệnh tiểu đường

Các loại tiểu đường, mức độ nguy cũng như những yếu tố có thể giúp kiểm soát căn bệnh này

Đi khám định kỳ kiểm tra sức khỏe phát hiện bệnh sớm, nếu đã mắc bệnh tiểu đường thì nên lên lịch định kỳ hẹn gặp bác sĩ để theo dõi nước tiểu và máu.

4. Một số thông tin thêm về bệnh tiểu đường

a/ Chỉ số xác định bị tiểu đường

* Sau bữa ăn: Chỉ số đường huyết trên 140 mg/dl –tiền tiểu đường, chỉ số đường huyết > 200 mg/dl - mắc bệnh tiểu đường.

* Sau 8h nhịn ăn: Chỉ số đường huyết > trên 108 mg/dl - tiền tiểu đường, Nếu > 126 mg/dl bạn bị tiểu đường.

- Khi bị tiểu đường, cơ thể sẽ mất đi khả năng sử dụng hoặc sản xuất ra insulin một cách thích hợp để chuyển hóa các chất bột đường từ thức ăn tạo ra năng lượng.

Từ đó, gây ra hiện tượng lượng đường tích tụ tăng dần trong máu. Lượng đường tích tụ càng cao thì càng tăng nguy cơ mắc gây ra các vấn đề nghiêm trọng cho cơ thể, bao gồm cả mắt, thận, thần kinh và tim.

* Phân loại:

- Tiểu đường típ I: Nguyên nhân là do tuyến tụy không sản xuất insulin, dẫn đến thiếu hụt insulin. Loại này hiếm gặp thường xảy ra ở trẻ nhỏ.

- Tiểu đường típ II: Nguyên nhân đến từ việc cơ thể bị đề kháng với insulin. Tức là, cơ thể vẫn có thể sản xuất insulin nhưng không thể chuyển hóa được glucose. Đây là loại tiểu đường phổ biến nhất, có đến 90% - 95% người bị tiểu đường trên thế giới là típ II.

b/ Một số nguyên nhân gây bệnh tiểu đường

Nguyên nhân của bệnh tiểu đường hiện vẫn chưa được xác định rõ ràng. Các yếu tố như di truyền và lối sống không lành mạnh, chế độ ăn thiếu cân bằng (ăn nhiều thịt đỏ, chất béo, hàm lượng bột đường cao).

Ăn nhiều chất béo là 1 trong những nguyên nhân dẫn đến bệnh tiểu đường.

Hút nhiều thuốc lá, thừa cân béo phì... là những yếu tố nguy cơ cao dẫn đến tiểu đường type I và type II. Nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ bệnh tiểu đường típ II diễn ra ở người thừa cân béo phì cao hơn những người bình thường.

c/ Triệu chứng của bệnh tiểu đường

Có cảm giác cực kỳ khát; Đi tiểu nhiều, đôi khi đi thường xuyên mỗi giờ kèm với đau vùng bụng; Sụt cân không rõ nguyên nhân; Cảm thấy kiệt sức và mệt mỏi.

Ngoài ra, bạn còn có thể thấy buồn nôn, khô miệng, các vết thương lâu liền, cảm giác ngứa, nhất là ở vùng bẹn và âm đạo,….

d/ Bệnh tiểu đường có nguy hiểm không?

Ảnh 3: Biến chứng nguy hiểm của bệnh tiểu đường.

Bệnh tiểu đường chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn, một khi mắc phải căn bệnh này, bạn sẽ phái xác định chung sống với nó cả đời. Bệnh tiểu đường đặc biệt nguy hiểm bởi những biến chứng kèm theo gây mất khả năng lao động hoặc tử vong ở mức cao:

• Có đến 70-80% người bị chết do biến chứng tim mạch và các triệu chứng kèm theo. Số người tiểu đường mắc tim mạch, diễn biến bệnh nhanh và tử vong cao gấp 2-3 lần người bình thường.
• Bệnh nhân tiểu đường dạng phụ thuộc insulin có đến 50-80% tử vong do nhiễm độc ure, còn tỷ lệ mù lòa người bình thường từ 10-23 lần, tỷ lệ hoại tử phải cắt cụt tay chân, cao hơn người thường 20 lần.
• Số lượng người tử vong có nguyên nhân từ bệnh tiểu đường luôn ở mức cao trong nhiều năm qua, chỉ thấp hơn bệnh tim mạch, mạch máu não và ung thư.
• Đăc biệt khi mắc tiểu đường kèm theo chỉ số huyết cao không ổn định thì các biến chứng về tim mạch và thận diễn biến bệnh càng nhanh chóng và phức tạp.

Với những kiến thức cũng như chia sẻ vừa rồi về tác hại của thuốc lá đối với bệnh tiểu đường hy vọng giúp các bạn có thêm động lực để từ bỏ thuốc lá, đây là cách giúp bạn luôn có được sức khỏe tốt và một cuộc sống hạnh phúc thực sự. Chúc các bạn cai thuốc thành công!